یکی از عوارض و مشکلاتی که ممکن است برای دندان پیش بیاید؛ آبسه دندان است. آبسه نتیجه فعالیت باکتری‌های مضر درون دهان است که غده‌ای پر از آب در قسمت دندان یا لثه افراد تشکیل می‌دهد. این مشکل هیچ گونه ارتباطی با سن و سال افراد نداشته و برای هر فردی ممکن است پیش بیاید. دلایل مختلفی برای تشکیل آبسه وجود دارند و به روشهای مختلفی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد و یا در صورت تشکیل، آن را درمان کرد.
دسترسی سریع
آبسه دندان چیست؟
همان‌طور که گفتیم آبسه دندان یک کیسه عفونی و پر از چرک است که در قسمت دندان یا لثه افراد تشکیل می‌شود. روشهای مختلفی برای درمان آن وجود دارند که اگر در کوتاه‌ترین زمان ممکن درمان شوند، هیچ مشکلی برای شما ایجاد نخواهند کرد ولی اگر برای درمان آن کوتاهی کنید؛ ممکن است عفونت و چرک درون آن به قسمت‌های دیگر بدن از جمله فک، گردن و سر منتقل شده و آن‌ها را نیز عفونی کند. آبسه ممکن است در صوت رعایت نکردن برای همه افراد و در هر سن و سالی رخ بدهد.
علت آبسه لثه و دندان چیست؟
عواملی مختلفی وجود دارند که میتوانند سبب بروز آبسه دندان شوند ولی مهم‌ترین دلیل آبسه و لثه، عفونت است. همان‌طور که گفتیم، از جمع شدن باکتری‌های عفونی در کنار هم و درون کیسه‌ای، آبسه تشکیل خواهد شد. این باکتری‌ها در فضای بین لثه و دندان عفونت ایجاد می‌کنند و در صورت درمان نشدن، به قسمت‌های دیگر دندان و صورت آسیب وارد می‌کنند. برای جلوگیری از این اتفاق، بهتر است که دندانهای خود را مسواک زده و دهان خود را به صورت روزانه شستشو دهید. از جمله دلایل مهم ایجاد آبسه لثه و دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- ابتلا به بیماری‌های لثه
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- عدم مسواک زدن و یا عدم استفاده از نخ دندان
- مصرف برخی از داروهای دارای عوارض
- داشتن رژیم غذایی پر از قند
- پوسیدگی دندان و یا تشکیل حفره در دندان
- آسیب‌های دندانی از جمله ترک خوردگی
علائم و نحوه تشخیص آبسه دندان
علائم آبسه دندان در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. ولی مهم‌ترین علائم آبسه، درد دندان است که کم کم شروع شده و با گذشت زمان درد آن بیشتر می‌شود. این درد به گونه‌ای است که با ضربه زدن و یا وارد کردن فشار به دندان، احساس درد بیشتری خواهید داشت.
البته گاهی اوقات مقدار عفونت و آبسه لثه دندان به حدی است که درد آن حتی به گوش و گردن افراد نیز سرایت می‌کند. گاهی اوقات آبسه سبب به وجود آمدن جوش در قسمت بین دندان و لثه خواهد شد. درون این جوش از مایعی سفید رنگ پر شده است که در صورت فشار، مایع بیرون خواهد آمد. این مایع همان عفونتی است که سبب تشکیل آبسه شده است. از دیگر علائم این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- تورم
- تورم در غدد لنفاوی
- داشتن احساس درد هنگام جویدن و یا گاز گرفتن غذا
- مشکل در تنفس یا بلع غذا
- درد شدید در گوش، گردن و یا فک
- احساس مزه بد در دهان
- بوی بد دهان
- قرمزی لثه
- تب
- التهاب لثه
- داشتن حساسیت به سرد و گرم شدن لثه
انواع آبسه دندان
انواع مختلفی از آبسه دندان وجود دارد که هر کدام به دلیلی بر روی لثه دندان ظاهر می‌شوند و علائم هر یک متفاوت خواهد بود. شایع‌ترین انواع آبسه به صورت زیر هستند؛
- آبسه پریودنتال
در بین انواع آبسه‌های دندانی، آبسه پریودنتال، آبسه پاریتال یا آبسه جانبی جزو اورژانسی‌ترین و دردناک‌ترین حالت آبسه محسوب می‌شود. دلیل این نوع از آبسه، گیر کردن جسم و یا شیئی خارجی در قسمت لثه دندان است که در نهایت سبب تجمع باکتری‌ها در اطراف آن جسم و تشکیل آبسه می‌شود. این آبسه بر روی استخوان کنار دندان تاثیر گذاشته و باید در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کنید. البته درمان آبسه پریودنتال زمان‌بر است و به تخصص ویژه‌ای نیاز خواهد داشت.
- آبسه پری آپیکال
شدت آبسه پری آپیکال می‌تواند بر اساس محل قرارگیری دندان کم یا زیاد باشد. آبسه پری آپیکال در لثه و در نزدیکی ریشه دندان تشکیل می‌شود.
گاهی اوقات آبسه تشکیل شده می‌تواند به صورت خود به خود، باز شده و با تخلیه مایع درون آن، آبسه رفع گردد ولی گاهی اوقات نیز، عفونت درون آبسه از طریق نوک ریشه دندان به لثه منتقل شده و سبب ایجاد عفونت در لثه می‌شود. در نهایت عفونت گسترش یافته و خطرات دیگری ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی باید فورا به متخصص مراجعه کنید. درد حاصل از آبسه پری آپیکال، با گذشت زمان و یا جویدن غذا بیشتر می‌شود.
- آبسه ژنژیوال
مسواک نزدن به صورت منظم و اصولی، گیر کردن غذا در خط لثه، پوسیدگی دندان و … از جمله دلایل تشکیل عفونت باکتریایی در قسمتی بین لثه و دندان هستند که به آن آبسه ژنژیوال گفته می‌شود. البته هنگام ارتودنسی دندان، در صورت شکستن دندان و وارد شدن فشار زیاد به آن، معمولا آبسه ژنژیوال تشکیل می‌شود.
- آبسه عصبی‌کشی شده
گاهی اوقات ممکن است، پس از عصب‌کشی دندان، قسمتی از ریشه دندان در لثه و یا استخوان آن باقی بماند که نتیجه آن تجمع باکتری و تشکیل عفونت آبسه عصبی‌کشی شده است. اگر پس از عصب‌کشی دندان با چنین علائمی روبرو شدید، سریعا به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
- آبسه دندان عقل
آبسه دندان عقل با احساس درد هنگام غذا خوردن و یا بوی بد دهان به صورت دراز مدت همراه است. دندانهای عقل جزو آخرین دندانهای رشد کرده در دهان هستند که به دلیل قرارگیری در قسمت عقبی دهان، دسترسی به آن‌ها سخت است. به این صورت که به سختی می‌توان مسواک زد و یا نخ دندان کشید.
از این رو دندانهای عقل میتوانند عوارض مختلفی برای دیگر دندان‌ها و دهان فرد ایجاد کنند. آبسه دندان عقل نیز در اثر تجمع باکتری‌ها در قسمت لثه کناری این دندان‌ها رخ می‌دهد. در صورت تشخیص آبسه دندان عقل، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.
- درمان آبسه در خانه
پس از این‌که تشخیص دادید به آبسه دندان مبتلا شده‌اید؛ فرقی نمی‌کند که آبسه دندان از چه نوعی باشد. بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید. اما اگر به هر دلیلی نمی‌توانید به دکتر مراجعه کنید و یا درد حاصل از آبسه دندان بسیار زیاد است و نمی‌توانید شدت درد را تحمل کنید؛ می‌توانید از طریق روش‌هایی و البته به صورت موقتی درد حاصل از آبسه را رفع و آن را درمان کنید.
البته ناگفته نماند که برای درمان کامل آبسه دندان باید در نهایت به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق روشهای زیر به درمان خانگی آبسه دندان بپردازید؛
- شستشوی دهان با آب نمک و ولرم
اگر می‌خواهید تا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، آبسه دندان خود را تسکین داده و درد ناشی از آن را کمتر کنید؛ می‌توانید از آب نمک و ولرم برای شستشوی دهان خود استفاده کنید. آب نمک خاصیت ضدباکتریایی دارد و می‌تواند التهاب و عفونت ناشی از آبسه را به صورت موقتی درمان و شدت آن را کاهش دهد. به این صورت که آب نمک را وارد دهان خود می‌کنید و با چرخاندن آن در دهان، به تمیز کردن فضای دهان کمک می‌کنید.
- اسانس پونه کوهی
اسانس پونه کوهی که حالت روغنی دارد و شما می‌توانید از عطاری‌ها تهیه کنید؛ خاصیت آنتی اکسیدان و ضدباکتریایی قدرتمندی دارد و تا حد زیادی می‌تواند درد ناشی از آبسه دندان را کاهش دهد. به این صورت که مقداری از این روغن را رقیق کنید و به مدت ده دقیقه در قسمت متورم شده و یا دارای درد قرار دهید.
- جوش شیرین
جوش شیرین نیز یکی از موادی است که به طرز جالبی به از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌های داخل دهان کمک می‌کند. برای این کار کافی است که نصف قاشق غذاخوری جوش شیرین را درون نصف لیوان آب نمک ولرم ریخته و سپس آن را به مدت 5 دقیقه در دهان خود چرخانده و در نهایت بیرون بریزید. می‌توانید برای اثرگذاری بیشتر جوش شیرین، این کار را به تعداد دو بار در طول روز انجام دهید.
- استفاده از کمپرس سرد
یکی دیگر از روشهای درمان آبسه دندان در خانه، استفاده از کمپرس یخ است. برای این کار می‌توانید چند تکه یخ را درون کیسه‌ای ریخته و آن را روی صورت خود و در نزدیکی محل درد قرار دهید. بهتر است این کار را چند بار در طول روز و هر بار به مدت 15 دقیقه انجام دهید. سرما باعث افزایش جریان خون در محل درد شده و تورم ناشی از آبسه و درد آن را کاهش می‌دهد.
- سیر
شما میوتوانید برای کاهش درد و البته باکتری‌های درون دهان خو از سیر استفاده کنید. به این صورت که سیر را له کنید و سیر خمیری شکل را روی قسمت دارای درد قرا دهید.
- پراکسید هیدروژن
پراکسید هیدروژن سه درصد تهیه کنید و آن را درون لیوانی انداخته و هم بزنید. در نهایت محلول به دست آمده را درون دهان خود چرخانده و خالی کنید. پراکسید هیدروژن یکی از داروهای موثر در تسکین آبسه دندان محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که شما به هیچ وجه نباید، این محلول را قورت دهید.
- اسانس میخک
میخک تاثیر زیادی در ضدعفونی کردن دهان و تسکین درد دارد و از گذشته از آن برای درمان دندان درد استفاده می‌کردند. برای این کار اسانس میخک را رقیق کنید و به کمک پنبه، آن را روی محل آبسه قرار دهید.
- استفاده از ژل آلوئه ورا
شما می‌توانید برای کاهش تورم و درد ناشی از آبسه دندان، از ژل آلوئه ورا استفاده کنید. برای این کار، ژل بر روی ناحیه دارای درد بزنید. ترکیبات سازنده ژل آلوئه ورا دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی هستند.
درمان آبسه دندان به روش دارویی
اگر هر یک از روشهای خانگی گفته شده را نتوانستید انجام دهید و یا تاثیری بر روی درمان آبسه دندان شما نگذاشتند؛ می‌توانید از داروهای زیر برای کاهش تورم و درد ناشی از آبسه دندان استفاده کنید. برای این کار می‌توانید از داروهای زیر استفاده کنید؛
- Novafen
- Megafen
- Alfen x
- Gelofen
- Advil
- Acifen
هر یک از داروهای گفته شده را می‌توانید بین هر 4 الی 6 ساعت یک بار مصرف کنید. البته به غیر از این موارد، می‌توانید از کپسول کوآموکسی کلاو، مترونیدازول و شیافت دیکلوفناک استفاده کنید. این آنتی بیوتیک‌ها تاثیر بالایی برای تسکین درد و کاهش تورم ناشی از آبسه دندان دارند. ناگفته نماند که استفاده از این داروها نیز همانند روشهای خانگی، به صورت موقتی میتوانند به تسکین آبسه دندان کمک کنند و در نهایت شما برای درمان کامل، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
روشهای تخصصی درمان آبسه دندان
تا اینجای کار در مورد انواع روشهای درمان و تسکین آبسه دندان به صورت موقتی صحبت کردیم. ولی برای این‌که بتوانیم آبسه دندان را به طور کامل از بین ببریم و عفونت‌ها و باکتری‌های موجود درون کیسه آبسه دندان را رفع کنیم؛ باید از روشهای کلینیکی استفاده کنیم. انواع مختلفی از روشهای کلینیکی درمان آبسه دندان وجود دارند که شایع‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند؛
- برش و تخلیه آبسه؛
معمولی‌ترین و ابتدایی‌ترین روش کلینیکی درمان آبسه، برش و تخلیه آن است. به این صورت که در این روش، پزشک به کمک تیغ جراحی، برش نازک و کوچک در لثه فرد بیمار ایجاد کرده و مایع سفید رنگ داخل کیسه آبسه را خالی می‌کند.
- آنتی بیوتیک درمانی
اگر بخواهید از مصرف آنتی بیوتیک، تاثیر مثبتی دریافت کنید؛ باید آن‌ها را تحت نظر پزشک متخصص و در بازه زمانی مشخصی مصرف کنید. در غیر این صورت، آنتی بیوتیک‌ها نمی‌توانند به رفع آبسه دندان شما کمک کنند.
- عصب‌کشی دندان
گاهی اوقات عفونت موجود در آبسه دندان به ریشه دندان نفوذ کرده و برای درمان آن باید از طریق عصب‌کشی، عفونت را خالی کرده و به کمک مواد مصنوعی و درمانی، قسمت خالی شده را پر کنیم.
- کشیدن دندان
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، آبسه دندان اگر به موقع درمان نشود، سبب گسترش عفونت به ریشه دندان شده و آن را لق می‌کند. در چنین شرایطی برای درمان دندان راهی جز کشیدن آن نخواهیم داشت.
عوارض درمان نکردن آبسه دندان
همان‌طور که تا اینجای بحث از دکتر سعیدیان متوجه شدید، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به درمان آبسه دندان اقدام کنید. در صورت تاخیر در درمان آبسه دندان، احتمال پراکندگی عفونت از دندان آبسه کرده به سایر دندان‌ها نیز وجود دارد.
از طرفی با گسترش عفونت، باکتری‌ها به عصب و ریشه دندان نیز نفوذ می‌کنند و در نهایت هیچ راه‌حلی برای درمان آبسه دندان به غیر از عصب‌کشی و یا کشیدن آن نخواهیم داشت.
البته اگر آبسه دندان به این حد گسترش یابد، عفونت و درد آن به گوش و گردن فرد نیز سرایت می‌کند و سبب به وجود آمدن مشکلات دیگر می‌شود. گاهی اوقات نیز لثه به حدی تخریب می‌شود که برای درمان آن نیاز به لیفت لثه خواهیم داشت. پس در نتیجه سعی کنید، در هر زمانی که احساس کردید، دندانتان آبسه کرده است، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
به طور کلی از جمله عوارض آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- از دست دادن دندان
- سپسیس، یک عفونت خطرناک است و در صورتی ایجاد می‌شود که عفونت موجود در آبسه لثه درمان نشود و وارد خون گردد.
- سلولیت؛ عفونتی است که زیر پوست ایجاد می‌شود.
- آنژین لودویگ؛ در صورت ادامه‌دار شدن عفونت سلولیت و نفوذ آن به بافت‌های زبان، چانه و فک اتفاق می‌افتد.
- عفونت سینوسی
- آبسه مغزی یا همان مرگ بافت اطراف آبسه
راه‌های پیشگری از آبسه دندان
شاید در نظر شما، آبسه دندان چیز خاصی نباشد و فکر کنید که به راحتی قابل درمان است ولی همان‌طور که گفته شد در برخی از مواقع می‌تواند بسیار دردسرساز باشد و حتی سبب کشیدن شدن دندان نیز شود. برخی از راهکارهایی وجود دارند که به کمک آن‌ها می‌توانیم از آبسه دندان جلوگیری کنیم. برخی از راه‌های پیشگیری از آبسه دندان به شرح زیر هستند؛
- سعی کنید بعد از هر وعده غذایی از مسواک برای تمیز کردن دندان‌ها و فضای بین آن‌ها استفاده کنید. البته شما باید روش صحیح مسواک زدن را یاد بگیرید تا تلاش‌هایتان بیهوده نباشد. سعی کنید در کنار مسواک از نخ دندان نیز برای پاکسازی کامل فضای بین دندان‌ها استفاده کنید.
- بعد از هر وعده شیرینی که می‌خورید، بهتر است دهان خود را شسشتو دهید.
- از نوشیندنی‌های قند دار از جمله نوشابه، شیرینی، سس و … در رژیم غذایی خود استفاده نکنید.
- در صورتی که جرم زیادی بر روی دندانهای شما تشکیل شده باشد، بهتر است به جرم‌گیری آن‌ها بپردازید.
- مسواک خود را به صورت مرتب و هر چند ماه یک بار تعویض کنید.
- از فلوراید در بازه‌های زمانی مشخصی استفاده کنید.
- سعی کنید به صورت منظم توسط پزشک متخصص خود معاینه شوید.
آبسه دندان در کودکان
شاید تعجب کنید ولی دندانهای شیری کودکان نیز دچار آبسه می‌شوند و میتوانند در صورت درمان نشدن، عوارض بسیار خطرناکی از جمله روماتیسم قلب و یا مفصل به همراه داشته باشند. برخی از والدین اهمیتی به دندانهای شیری کودکان نمی‌دهند و فکر می‌کنند به دلیل دائمی نبودن آن‌ها، نیازی به مراقبت از دندانهای شیری نیست.
ولی بر خلاف باور غلط آن‌ها باید بگوییم که کودکان تا حدود 3 سالگی، تمام دندانهای شیری خود را درمی‌آورند. از حدود 6 یا 7 سالگی شروع به ریختن دندانهای شیری کرده و دندانهای دائمی را جایگزین آن می‌کنند. در این مدت دوران کودکی، آن‌های تمایل زیادی به خوردن مواد شیرینی و قندی دارند که ممکن است در مواردی سبب ایجاد آبسه شود.
درمان نکردن آبسه دندانهای شیری ضمن این‌که ممکن است روند رشد دندانهای دائمی را با مشکل مواجه کند، عوارض گفته شده را نیز به همراه خواهد داشت.
از جمله علائم آبسه دندان در کودکان می‌توان به بوی بد دهان، تب، تهوع، ایجاد نواحی قرمز، متورم و جوش مانند در اطراف لثه، دندان درد، درد گلو و گردن و … اشاره کرد. در صورت مشاهده هر یک از این موارد در کودک خود، فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آبسه دندان در بارداری
همان‌گونه که در ابتدا نیز گفتیم، آبسه دندان ممکن است در همه افراد رخ بدهد و ربطی به سن و سال و یا وضعیت بدنی افراد ندارد. در نتیجه زنان باردار نیز ممکن است دچار آبسه دندان شوند. از آن‌جایی که تحمل درد آبسه دندان برای زنان باردار می‌تواند اندکی سخت باشد، بهتر است از طریق روش‌هایی درد آن را کاهش داده و در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنند. برای جلوگیری از این اتفاق نیز بهتر است در دوران بارداری توجه زیادی به بهداشت دهان و دندان خود داشته باشید.
بهترین زمان مراجعه به پزشک برای درمان آبسه دندان
روشهای درمانی خانگی آبسه دندان موقتی هستند و گاهی اوقات ممکن است در صورت استفاده از روشهای نادرست، نه تنها نتوان به تسکین درد ناشی از آبسه دندان پرداخت بلکه سبب افزایش درد یا عفونت شد. در نتیجه بهترین روش درمانی آبسه دندان، مراجعه به پزشک متخصص، آن هم در ساعات ابتدایی تشخیص آبسه خواهد بود.
توجه داشته باشید که اگر شما در ساعات ابتدایی به پزشک مراجعه کنید، روند درمانی آبسه راحت‌تر و کوتاه‌تر خواهد بود. این در حالی است که اگر پس از گذشت چند روز برای درمان آبسه اقدام کنید، ممکن است خسارات جانی و مالی زیادی را در رابطه با آن متحمل شوید.
مدیریت درد در آبسه دندان
گاهی اوقات ممکن است که آبسه دندان با درد بسیار شدید شروع شود و شما نتوانید درد ناشی از آن را تا زمان مراجعه به پزشک تحمل کنید. در چنین شرایطی بهتر است به کمک روش‌هایی به درمان موقتی درد آبسه دندان بپردازید. افرادی که بیماری خاص و یا حساسیت خاصی ندارند، میتوانند از داروهای آسپرین، ایبوپروفن یا تیلنول استفاده کنند. البته استفاده از آسپرین برای افراد زیر 16 سال توصیه نمی‌شود.
آبسه دندان یک کیسه عفونی و پر از چرک است که در فضایی بین دندان و لثه و یا روی لثه تشکیل می‌شود. عوامل مختلفی وجود دارند که سبب تشکیل آبسه دندان می‌شوند ولی مهم‌ترین عامل آن عفونت باکتریایی است که می‌تواند نتیجه عدم بهداشت دهان و دندان و … باشد.
روشهای متفاوت خانگی وجود دارند که به کمک آن‌ها می‌توانید به درمان آبسه بپردازید ولی این روش‌ها تنها میتوانند به طور موقتی درد دندان را کاهش دهند. برای درمان کامل آبسه دندان باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. عوارض درمان نکردن یا تاخیر در درمان آبسه دندان بسیار زیاد است و در مواردی می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
برای دریافت خدماتی مانند ایمپلنت دندان، کامپوزیت دندان، لمینت دندان، اندو تخصصی، بلیچینگ دندان، لیفت لثه و اصلاح طرح لبخند با ما در کلینیک دندانپزشکی آریل دنتال با مدیریت دکتر وحید سعیدیان تماس بگیرید.
No comment